Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human papiloma virus - HPV)
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας έχει αποδειχθεί ότι οφείλεται αποκλειστικά στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων(HPV). H μόλυνση με τους διάφορους ιούς (HPV) αποτελεί απαραίτητο και αναγκαίο αιτιολογικό παράγοντα για την ανάπτυξη διηθητικού καρκίνου τραχήλου μήτρας. Οι ιοί HPV αποτελούν μια ετερόκλητη ομάδα DNA ιών, που σχετίζεται με υπερπλαστικές αλλοιώσεις (κονδυλώματα), δυσπλαστικές αλλοιώσεις (CIN), και κακοήθεις νεοπλασίες του πλακώδους και αδενικού επιθηλίου του τραχήλου της μήτρας. Είναι μικροί (55nm), έχουν υψηλή εξειδίκευση και κάθε ένας από τα 200 περίπου είδη HPV που έχουν απομονωθεί είναι υπεύθυνος για την δημιουργία ειδικών ανατομικών και ιστολογικών αλλοιώσεων στον άνθρωπο. Οι ιοί μεταδίδονται με την σεξουαλική επαφή. Οι ιοί ταξινομούνται σε ομάδες χαμηλού και υψηλού κινδύνου, ανάλογα με τη σχέση που έχουν στην ανάπτυξη υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις και καρκίνο.
Στους υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται οι τύποι16 , 18, 31, 45 που ευθύνονται για το 75-80% των περιπτώσεων καρκίνου μήτρας. Στους χαμηλού κινδύνου περιλαμβάνονται οι τύποι 6, 11, 26 ,44 που ευθύνονται κυρίως για τα κονδυλώματα. Υπολογίζεται ότι το 70%- 80% των ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων χαμηλού βαθμού θα υποστραφεί αυτόματα χωρίς θεραπεία ιδιαίτερα στις νέες γυναίκες. Ένα όμως σημαντικό ποσοστό θα παραμείνει και θα εξελιχθεί σε υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις, οι οποίες θα εξελιχθούν σε καρκίνο αν δεν αντιμετωπισθούν.
Οι υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις εξελίσσονται σε διηθητικό καρκίνο σε ποσοστό μεταξύ 12%- 70% με μέσο χρόνο εξέλιξης περίπου σε 9-10 χρόνια. Σήμερα, κυκλοφορούν δύο εμβόλια (διδύναμο και τετραδύναμο HPV εμβόλιο) που προστατεύουν από τους τύπους του ιού HPV 16 και 18, το τετραδύναμο εμβόλιο, περιέχοντας και τους τύπους 6 και 11, προφυλάσσει και από το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων. Τα εμβόλια που υπάρχουν σήμερα αφορούν συγκεκριμένους τύπους ιών HPV και δρουν προληπτικά και όχι θεραπευτικά, δηλαδή αφορούν γυναίκες που δεν έχουν ακόμη μολυνθεί από τους τύπους του ιού που προστατεύει το εμβόλιο. Δεν αποτελούνται από ζώντες-εξασθενημένους ιούς και δεν μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη.
Στη χώρα μας χορηγείται δωρεάν μέσω ασφαλιστικών ταμείων μέχρι την ηλικία των 26 ετών. Πάντως σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων ο εμβολιασμός με το τετραδύναμο εμβόλιο ενδείκνυται και σε μεγαλύτερες γυναίκες έως την ηλικία των 45 ετών.